Mustreads or Not ! in gesprek met..; Winnaar Diamantenkogel Jan van der Cruysse

• Voor degene die je niet kennen, kun je jezelf in een paar zinnen aan ons voorstellen….? Wie is Jan Van der Cruysse

De Belgische lezers kennen me vooral als voormalige woordvoerder van Brussels Airport. In totaal verzorgde ik 25 jaar communicatie op de luchthaven, eerder was ik 5 jaar journalist. Sinds begin 2015 ben ik consultant in crisiscommunicatie. Voor ik begon te schrijven lag mijn passie bij modelbouw, orchideeën en koken. Maar bovenal ben ik een onverbeterlijke reisduif.

 

 

• Hoe ben je schrijver geworden, heb je dit altijd al gedaan full time of naast je eigen werk of was het een wens en ben je je droom achter na gegaan?

Ik schrijf al mijn hele leven voor het werk: persberichten, toespraken, websites, interne bedrijfscommunicatie, sociale media. Kilometers en kilometers tekst. En al even lang droom ik ervan ooit een spannend boek te schrijven: het bovenste item op mijn Bucket List.

Eind 2014 was ik enkele maanden thuis, tussen twee jobs. Tot mijn eigen verrassing zat ik plots een boek te schrijven. Dat was echt genieten. Toen het verhaal klaar was ging het in de lade. Pas toen anderen het manuscript lazen en me daartoe aanzetten, ging ik op zoek naar een uitgever. Uitgeverij Davidsfonds was meteen enthousiast. Eind februari 2016 verscheen Bling Bling. Een tweede hoogtepunt. Maanden later kwam de Hercule Poirotprijs en daarbovenop nog eens de Diamanten Kogel. 2016 was een echte roetsjbaan. Nu staat Bling Bling 2 volop in de steigers. Wat eerst een hobby leek, wordt stilaan serious business.

 

• Er wordt tegenwoordig weinig meer gelezen, vooral de jeugd heeft bijna geen boek meer in de hand, welk boek was jouw favoriet vroeger, en heb je altijd al een zwak gehad voor lezen en schrijven?

De digitale wereld en sociale media hebben een ingrijpende impact op ons tijdgebruik. Een keuze die ieder voor zich maakt. Toch ben ik er niet van overtuigd dat jonge mensen niet graag lezen. Ik ken voldoende voorbeelden uit mijn eigen omgeving die het tegendeel aantonen. Als kind was ik een verwoed liefhebber van science fiction. Een genre vol verbeelding waarbij letterlijk alles kan. Ik verslond alles wat ik te pakken kreeg, van Asimov tot Zelazny.

Vooral Dune van Frank Herbert maakte veel indruk op me. Het boek mocht inmiddels 50 kaarsjes uitblazen maar het verhaal is actueler dan ooit. Pas later kreeg ik een voorliefde voor misdaad en spionage.

 

• Van welke auteur ben je groot fan en is dat je grote voorbeeld?

Ik schreef Bling Bling alleen voor mezelf, in een stijl die ik zelf graag zou lezen: spannend met een knipoog. Dan kom je al snel terecht bij auteurs als Bill Bryson, Lee Child en Stieg Larsson, waar ik erg aan verknocht ben.

Het klinkt weinig literair, maar ook uit tv-series putte ik veel inspiratie. Wanneer Kirk, Spock en private Collins dertig jaar geleden neer gebeamd werden op een vreemde planeet, wist je al bij voorbaat wie van de drie niet meer levend zou terugkeren.

Van dat voorspelbare is bij pakweg Breaking Bad en Fargo niets meer te vinden. Die scenario’s moeten voor geen enkel boek de duimen leggen. Het echte leven kan alle richtingen uit, en ook in Bling Bling is het lot wispelturig.

• Van welke schrijver heb je zelf de meeste boeken in de kast en welke tips wil je onze lezers mee geven: “Welk boek moeten ze hebben gelezen?” en waarom?

Ik lees bijna uitsluitend Engels. Lee Child, Dan Brown, Robert Crais, Kathy Reichs, Tess Gerritsen…

En in een ander genre: Bill Bryson. ‘The Lost Continent’ neem ik al jaren mee op reis. Je kan er tien willekeurige bladzijden uitplukken: het is steeds genieten. Wat een heerlijk boek.

Als je een Nederlandstalige auteur wil, verwijs ik graag naar Toni Coppers en Lize Spit.

 

• Wat is je mooiste herinnering aan al die jaren dat je al schrijft?

Ik schrijf nog maar sinds kort. Het is erg moeilijk om te oordelen over de kwaliteit van wat je zelf schrijft. Ik schreef het soort boek dat ik zelf graag zou lezen. Toen het Davidsfonds me belde dat ze het zouden uitgeven bleef ik een paar hartslagen haperen. Toen ze me een half jaar later in de vroege ochtend belden met het nieuws dat ik de  Hercule Poirotprijs zou winnen verslikte ik me nog eens in mijn koffie. Dat gebeurde blijkbaar nooit eerder met dit debuut.

De uitreiking van de Diamanten Kogel was een van de spannendste momenten die ik me kan herinneren. En nog nooit eerder won hetzelfde boek tegelijk de HPP en de DDK. Onder de noemer ‘mooie ervaringen’ kan dat tellen. Maar ook deelnemen aan de boekenbeurs en de ontmoeting met mijn lezers was onvergetelijk. De allermooiste ervaring blijft het schrijven zelf, en het moment waarop je voor het eerst je boek vastpakt. De geur van papier en verse drukinkt…

 

• Bling Bling telt 525 bladzijden: een lijvig boek. Wil je die trend doorzetten?

Mijn stijl kenmerkt zich door het mengen van diverse verhaallijnen. Die aanpak leidt vanzelf tot meer tekst. Sommige lezers schrikken terug voor volume, dus op veelvuldig verzoek probeerde ik daarmee rekening te houden voor Bling Bling 2. Echt wel. Alleen: Albertien, Beerke en Elisabed ijveren met elkaar voor de meeste lezersaandacht. Ze hebben weinig oor naar mijn voorstellen tot bezuiniging, dat wordt een moeilijke onderhandeling. En geef toe: van een trilogie verwacht je toch dat de drie delen er wat gelijkwaardig uitzien in je boekenkast?

 

• Hoelang doe je over een boek schrijven, het research werk en het schrijven op zich? Wat is het leukste het verhaal tot stand zien komen of de research ? Hoe pak je je research aan, ga je zelf op onderzoek uit of gebruik je Google?

Ik schreef vier maanden aan het manuscript van Bling Bling. Vooral ’s nachts. Daarna nog enkele maanden om het origineel volume met een kwart in te korten. De originele versie was gewoon veel te dik om verkoopbaar te zijn.
Bling Bling 2 is andere koffie. Nu heb ik een goedgevulde dagtaak als consultant in crisiscommunicatie. Ik schrijf enkel ’s avonds en tijdens het weekend. Je kan niet elke nacht tot twee of drie uur voor je PC zitten en vier uur later fris opstaan, dus daarin moest ik een evenwicht vinden.

En af en toe neem ik een avond vrij. Dan hang ik met de rest van de familie en de poezen gewoon lui voor de tv.
Inhoudelijk put ik zoveel mogelijk uit mijn eigen ervaring: luchtvaart en reizen. Je kan ontzettend veel terugvinden op het internet. Vaak leidt dat opzoekwerk me helemaal weg van het schrijfwerk en zit ik te surfen naar onderwerpen waar ik een half uur eerder zelfs nog nooit van gehoord had. Ik toets het verhaal ook graag met vakmensen.

Hoe spectaculair een verhaal ook is opgebouwd: het moet kloppen. De lezer houdt niet van toeval en handigheidjes. In het echte leven kan je niet van de zesde verdieping over  het  balkon duiken en hopen dat je ongeschonden weg wandelt; dan moet je dat in je boek ook niet laten gebeuren.

• Wij zijn zo benieuwd wat jouw thuisfront ervan vindt, laat je je boek al in concept lezen of meteen al de eerste stukken die je hebt geschreven, of pas na de eerste druk?

Mijn zoon kwam af en toe wat van BB1 meelezen op de PC voor hij ging slapen. Losse hoofdstukjes. Mijn echtgenote las het na publicatie, mijn zoon wachtte tot na de Poirotprijs. BB2 is bijna klaar, en dat heeft tot dusver alleen mijn uitgever gelezen. Ik hou mijn werk, mijn schrijfwerk en mijn gezin strikt gescheiden. Is dat een beetje schizofreen?

Mijn zoon en mijn echtgenote vinden het in elk geval fantastisch: papa die zich ontpopt tot auteur. Ze wijzen me er met vaste regelmaat op dat ene meneer Castle op tv een klein fortuin verdient met zijn boeken. Kleine fortuinen heb ik zelf voorlopig niet gezien, maar het schrijven is een heerlijke ervaring.

 

• Wat wil je mensen mee geven met jouw boek.

Alleen leesplezier. Ik voel me niet geroepen om wijsheden mee te geven aan de lezer. Zelf laat ik me leiden door één motto: no matter what happens, there will always be someone to take it too seriously.  In het leven moet je je verantwoordelijkheden nemen, maar dat betekent niet dat je alles ernstig moet nemen. Geniet.

 

• Raad je alle mensen aan die met een idee lopen om een boek te schrijven dit te gaan doen? En heb je  nog tips voor ze, waar moeten ze opletten, hoe zoek je een uitgeverij en wellicht iets waar je zelf van geleerd heeft.

Ik wachtte 55 jaar om hiermee te beginnen. Je hebt geen idee hoezeer me dat bedroeft. Al die jaren dacht ik ‘Ik schrijf graag, maar ik ken niets van boeken schrijven. Dat is nog een vak apart, en ik heb het nooit geleerd.’ Wat zonde. Als je het voelt kriebelen, sta dan nu op, ga voor je PC of een blad papier zitten en begin eraan.

Al de rest komt vanzelf. Er bestaan duizenden goeie boeken en cursussen over schrijven. Bekijk ze tussendoor, niet vooraf. Bijt je er niet in vast. Volg je buikgevoel en je eigen stijl. Als het niks wordt, ben je weer een illusie rijker, maar dan weet je dat tenminste. En als het wel wat wordt…

• Bling Bling is geschreven in de tegenwoordige tijd. Is dat toeval?

De meeste thrillers zijn geschreven in de verleden tijd. Ik heb het ook zelf uitgeprobeerd. Dat maakt het soms makkelijker, maar het mist dynamiek. Ook BB2 wordt geschreven in de tegenwoordige tijd.

• Hoe lang heeft het geduurd dat je dit boek durfde in te sturen? Heb je het meerdere malen door laten lezen, door partner, vrienden of zelfs een officieel Manuscript lezer?

Ik hoorde Aspe op de radio vertellen dat er 700 manuscripten worden ingediend voor 1 misdaadboek dat uiteindelijk wordt gepubliceerd. Dat zette me met voetjes terug op de grond. Ik had eerst helemaal niet de hoop om dit te publiceren. Om te beginnen was het te dik. Veel te dik. En was het goed genoeg?

Ik liet het lezen aan een neef. Daarna een oom en een tante. Allemaal thrillerlezers, allemaal enthousiast. Een ex-collega. Weeral. Pas dan durfde ik aankloppen bij een uitgever, en het was meteen raak. Waarschijnlijk had ik het na weigering bij een uitgever of drie wel opgegeven. Soms moet je gewoon ook wat stom geluk hebben, denk ik. Maar als je niet deelneemt aan de lotto, kan je hem ook niet winnen.

 

• De kracht van Social media is momenteel heel sterk, wat kunnen wij voor je betekenen? Ervaar je de kracht van de bloggers / hobby recensenten ook zo of hecht je er geen waarde aan?

Ik was vooral erg benieuwd naar de allereerste recensies op facebook. Ik had geen idee of Bling Bling zou scoren of niet. Wat was dat spannend. Welke auteur voelt zich niet gevleid met een mooi woord over zijn/haar boek? Hoe knap ze wel zijn, hoe vindingrijk. Hoe vlot ze het allemaal op papier zetten en hoe grappig ze het verwoorden. Wat een woordgebruik. En dan die levensechte personages, die spanningsboog!

Sociale Media zetten je snel op een voetstukje, en gooien je er net zo snel terug af. Ik voel me erg op mijn ziel getrapt door mensen die het boek met de grond gelijk maken zonder dat ze het gelezen hebben.

Mijn belangrijkste frustratie ligt op de grens met Nederland. Het lijkt bijna onbegonnen werk om aandacht te krijgen aan de overkant. Hebban, Vrij Nederland, Nederlandse boekenprijzen: het blijft ellenbogenwerk om daar als Vlaming wat aandacht te krijgen. Ik geef niet op.

 

• Je was eerst nogal sceptisch over je boek, zouden de mensen het wel goed vinden. Duidelijk is wel geworden dat je boek erg goed is, ben je nog steeds zo sceptisch nu en denk je nu ook weer zo over je volgende boeken?

Ik was voor het eerste boek niet sceptisch, wel onzeker. In de shortlist van de twee prijzen was ik genomineerd naast auteurs als Toni Coppers en Loes Den Hollander. Gewaardeerde auteurs die hun sporen verdiend hebben. Het is nog steeds wennen om in dezelfde adem met hen vernoemd te worden. Zij hebben hun sporen verdiend, ik moet nog bewijzen dat ik meer ben dan een eendagsvlieg.

Bling Bling 2 is nu ongeveer voor 95% klaar. Ik kijk heel erg uit naar de eerste recensies.

• Deel 1 kwam natuurlijk op een moment dat de wereld op hun grondvesten schudde i.v.m. de aanslagen, denk je dat dat ook heeft bijgedragen aan het succes van het boek

22/3 heeft me diep geraakt. Ik was twintig jaar woordvoerder van de luchthaven. Het was mijn luchthaven. Die aanslag voelde bijna alsof iemand uit mijn eigen familie is vermoord. Het heeft twee maanden geduurd voor ik wat bekomen was. Die hele tijd heb ik niets geschreven.

 

• Het boek bevat natuurlijk verschillende verhaallijnen en veel personages, dat was nog wel eens ingewikkeld, hoe hou jij dat tijdens het schrijven zelf goed uit elkaar? Schrijf je één verhaal lijn af en dan een volgende die je dan in elkaar laat overlopen of hangt je kamer vol met post-it papiertjes, hoog genoeg zodat de katten ze niet kunnen pakken 

 

Het is een stevig boek. Er zijn nogal wat personages en verhaallijnen. Maar het is geen Tolstoj en geen Dostojewski. Ik gebruik korte hoofdstukjes om het allemaal snedig te houden. Er zit vaart in het verhaal. Zoiets schrijven lijkt veel ingewikkelder dan het is. De meeste stukjes van de puzzel vallen pas op hun plaats tijdens het schrijven zelf. Er wordt al eens wat geschrapt en herschreven. Daar is tijd voor.

Hoofdstukjes worden voor- en achtereengeschoven. Soms keer ik een week terug in mijn verhaal om iets (of van alles) te veranderen al dat de rest van het verhaal logischer, spannender of grappiger maakt. Om een nieuw personage in het leven te roepen of er eentje te wissen. Sommige schrijvers spreken over een ‘god-gevoel’. Dat klopt wel een beetje. Post-itjes komen er niet aan te pas, ook geen papier. Alles gebeurt op een laptopje.

 

• Je bent al een tijdje bezig met deel 2 en 3, nu moet het toch echt afgemaakt worden na deze geweldige prijs die je hebt gekregen. De mensen wachten erop, wanneer gaat deel 2 gelanceerd worden? Wij kijken er naar uit !!

Door die prijzen komt er inderdaad plots druk op de ketel. Het combineren van een dagtaak, een gezin, een boek en nachtrust vergt wat oefening. BB2 rolt in juni van de pers. Een precieze datum is er nog niet.

Net op tijd voor de zomervakantie. Dit soort verhalen laat zich graag lezen onder een kokosboom. Hangmat, lekker drankje, de geur van zonnecrème en barbecue…

 

• Erg leuk was het ook het personage op facebook Albertien Van der Valk te volgen, waarschijnlijk is het veel werk dit bij te houden want Albertien is verdwenen, maar Bling Bling is er nu. Houd je die facebook pagina zelf bij of heb je daar een echte Bling Bling fan voor en waarom heb je een aparte pagina voor je boek?

Daar ben ik nog niet helemaal uit. Het blijft wat aftasten. Aan het einde van de rit zal ik waarschijnlijk landen met een persoonlijke pagina voor familie en vrienden, en een Bling Bling of auteurspagina. Ik moet me daar eens op toeleggen zodra mijn prioriteit niet meer bij het schrijven zelf ligt.

 

• In België is de boekenverkoop drastisch gedaald, de verkoopprijzen van boeken zijn ook een stuk hoger dan in Nederland zou dat met elkaar te maken kunnen hebben?

Om eerlijk te zijn: die zorgen laat ik graag over aan mijn uitgever. Schrijven is al druk genoeg.