Mustreads or Not! in gesprek met..; Jan Van der Cruysse

Na de Hercule Poirotprijs en de Diamanten Kogel pikte Jan Van der Cruysse met hetzelfde boek ook nog de Schaduwprijs mee. Donderdag 15 juni werd het vervolg op dit verhaal voorgesteld: Bling Bling 2. Een opmerkelijk parcours voor een beginnend auteur.

We vonden tijd voor een koffie en een gesprek.

Jan, je bent een laatbloeier op het gebied van schrijven, je bent op je 55ste pas begonnen.

Wat heb je van het schrijven van je boek geleerd?

Toen ik eraan begon had ik geen enkele ervaring. Schrijven zelf lukt me zeer vlot: dat loopt als een sneltrein. Ik doe al mijn hele leven niets anders voor het werk: van jaarverslagen over speeches tot plannen voor crisiscommunicatie. Fictie is op zich veel makkelijker maar het brengen van structuur en een spanningsboog, dat heb ik moeten leren. Het schetsen van geloofwaardige karakters. Af en toe een knipoog zonder de ernst te verliezen. Geloofwaardig blijven in een onwaarschijnlijk verhaal. Elke dag leer je weer wat bij, en net dat maakt schrijven zo leuk.

Je begon niet met een dun boekje maar je schreef meteen een dikke pil van 530 blz.?

Na dertig jaar tokkelen op een keyboard ben ik het schrijven verleerd. Mijn handschrift is onleesbaar en ontstaat tergend langzaam. Ik ben dol op mooie pennen maar schrijf tien keer sneller en efficiënter met een laptop. Toen ik met Bling Bling aanklopte bij een uitgever, telde het nog 750 bladzijden. Ik was me niet bewust dat het er zoveel waren en schrok me te pletter toen ik dat voor het eerst in gedrukte vorm uit een printer zag rollen.

 Dan heb je een compleet boek van 220 blz geschrapt dus?

750 is voor de meeste lezers des Guten zuviel. Bij de meesten ligt de grens rond 450 bladzijden, leerden ze me. Dat schrappen viel uiteindelijk best mee. Bling Bling bestaat uit meerdere verhaallijnen en ik heb er gewoon enkele in hun geheel verwijderd.

 

Wat hebben we daardoor gemist?

De geknipte verhaallijnen vertellen onder andere wat er verder gebeurt met Sachin, die eerst terugkeert naar zijn geboortestreek in de mangrovewouden van Bangladesh en uiteindelijk een groter deel van de buit komt opeisen. En wat gedoe rond de immer naakt rondlopende Ana. Misschien komt dat nog terug in Bling Bling 3.

 

Volgde je een schrijfcursus?

Nee. Ik heb vroeger een paar keer overwogen om dat te doen maar die plannen werden nooit concreet. En toen Bling Bling eenmaal uit mijn toetsenbord begon te rollen, kwam het vanzelf. Wanneer ik op problemen botste, ging ik op zoek naar boeken die me konden helpen om beter te schrijven.

Vond je die?

Het internet is een oeverloze bron van goodies. Letterlijk duizenden titels. Veel rommel, maar er zijn ook echte parels die heel het proces van boek schrijven uit elkaar halen als een horloge, elk radertje bespreken en vervolgens toelichten hoe je het precies in elkaar moet schroeven. Ik ben te koppig om al die wijze raad gedwee te volgen, maar ik heb er veel uit opgestoken. 

Wat zou je beginnende auteurs nog aanbevelen?

Wacht alsjeblieft niet tot je 55^ste zoals ik deed. Als schrijven je ding is, komt het vanzelf wanneer je echt de stap neemt om eraan te beginnen. Laat het op je af komen en doe het gewoon. Je hebt niets te verliezen. Zelfs als je verhaal niet sterk genoeg is om een uitgever en lezers te overtuigen: het is een verrukkelijk tijdverdrijf en je leert voortdurend hoe je je schrijfstijl kan verbeteren. Laat je niet teveel opdringen hoe het moet. Schrijf wat je zelf lekker vindt en wees vooral jezelf.

 

Was het gemakkelijk om een uitgever te vinden?

 

Net toen ik mezelf overtuigd had dat ik misschien een uitgever moest zoeken, hoorde ik een interview op de radio met Pieter Aspe.

Die vertelde dat er 700 manuscripten geweigerd worden voor elk boek dat uiteindelijk wordt gepubliceerd. Ik weet niet of dat verhaal klopt maar voor veel mensen blijkt het in elk geval aartsmoeilijk om een uitgever te vinden. Ze leuren van uitgever naar uitgever en krijgen telkens het deksel op de neus. Dat verdient respect en doorzetting. Zelf zou ik die moed nooit opbrengen. Op dat vlak heb ik dus waanzinnig veel geluk gehad. Ik klopte aan bij één uitgever en het was meteen raak.

Waarom ligt dat zo moeilijk?

Ik probeer me voor te stellen hoe een uitgever denkt. Hij investeert natuurlijk een fiks bedrag in het drukken en uitgeven van een boek. Dus hij verwacht dat hij die investering terug verdient. Daarom is hij kritisch en voorzichtig. Boekhandelaars zijn niet anders: een boek van een beginnend auteur ligt niet meteen in de spotlight, als hij het al in voorraad neemt. Ik beken dat me dat eerst wat ontmoedigde.

 

Schrijven is je hobby?

Precies. Tijdens de kantooruren verdiep ik me in crisiscommunicatie. Een spannende job waarbij ik anderen mag adviseren bij de aanpak van kleine en grote crisissituaties. Als dagtaak is dat meer dan een handvol. Wanneer de rest van het gezin zich ’s avonds neervleit voor de televisie, trek ik me terug met mijn verhaal.

Beschouw je het als een tweede job?

Er is een wijze spreuk: wanneer je van je hobby je werk maakt, wordt het werk en is het niet langer je hobby. Het moet leuk blijven en mijn schrijftargets moeten haalbaar blijven en combineerbaar met mijn daytime job. Fictie schrijven is voor mij puur vrije tijd. En erg spannende vrije tijd.

Spannend? Weet je dan niet hoe je verhaal zal aflopen?

Natuurlijk wel. De Bling Bling trilogie vlecht diverse verhaallijnen door elkaar, die zich tegelijk chronologisch afspelen. Ze lopen dooreen en weer uit elkaar. Ik weet voor elk van de verhalen in grote mate hoe ze zullen verlopen en zeker hoe ze zullen eindigen, maar tijdens het schrijven brengt elk deelverhaal me toch verrassingen.

Kun je een voorbeeld geven?

Aan het einde van Bling Bling stelde iedereen me de vraag wat hierna met de drie Georgische gangsters zou gebeuren. Gemakkelijk: ze moeten gewoon van Antwerpen naar huis toe: een bergdorp in de Kaukasus. Bij de start van Bling Bling 2 dacht ik heb snel met valse papieren op het vliegtuig te zetten. Een kwestie van een hoofdstukje of twee. Maar toen ze eenmaal onderweg waren gebeurde er van alles. Alsof die drie een eigen leven leiden. Ze bleven me telkens opnieuw verrassen. Bij momenten voelt het bijna alsof ik het boek van een andere auteur zit te lezen. Een ontzettend leuke ervaring die ik niet kan uitleggen aan iemand die niet zelf schrijft.

 

Bling Bling 2 verschijnt binnenkort?

Op 15 juni rolt het van de pers en komt het in de boekhandel.

Vallen er opnieuw zoveel doden als in je eerste boek?

Wie af en toe kijkt naar populaire series op tv, schrikt niet meer voor een ongelukje minder of meer. In Game of Thrones vallen duizenden slachtoffer, waarvan meer dan honderd die we doorheen het verhaal bij naam leren kennen. Breaking Bad doet het net zo goed. In Bling Bling zijn dat er uiteindelijk vier. Dat is er gemiddeld ééntje per 145 bladzijden. Ik geef niets prijs over de inhoud van Bling Bling 2 maar zelfs op haar best houdt Elisbed het bescheiden als je daarmee vergelijkt.

Is het verschijnen van je tweede boek even spannend als de eerste keer?

Absoluut: nog veel spannender dan bij mijn eerste boek. Toen kon niets verkeerd lopen. Bij een eerste boek hoop je vooral dat mensen het leuk zullen vinden, maar hoger ligt de lat niet. Na het winnen van deze drie prijzen ligt dat anders. Meteen word ik daardoor verondersteld een volleerd auteur te zijn. Bling Bling 2 zal nauwkeurig gewikt en gewogen worden. Doet-ie het opnieuw of was Bling Bing een eendagsvlieg?

Komt er ook nog een Bling Bling 3?

Ik zou heel wat mensen op het hart trappen als dat niet zo was. En ik wil vooral zelf weten hoe het allemaal afloopt!

 

Wanneer verschijnt die?

Haha, dat gesprek krijg ik zonder twijfel heel binnenkort met mijn uitgever. Aangezien dat het sluitstuk vormt voor de twee eerste boeken moeten we niet te lang wachten. Maar het schrijven moet verenigbaar blijven met mijn dagtaak.

 

Hoop je met Bling Bling 2 opnieuw prijzen te winnen?

Dat was ik met mijn eerste boek ook niet van plan. Ik vind het vooral geweldig dat ik zoveel mensen enkele spannende dagen (en nachten?) kan bezorgen met een goed verhaal.

 

Welke lessen heb je meegenomen uit je eerste boek?

Mijn eerste krantenrecensie kwam van John Vervoort, een gewaardeerd en gevreesd recensieschrijver voor Belgische kranten als De Standaard en Het Nieuwsblad. Hij vond het een uitstekend boek, maar gaf me twee tips mee: schrijf niet meer zo’n dikke boeken. En geloof me: ik heb echt hard geprobeerd om dat advies te volgen. Maar Bling Bling 2 blijkt precies even dik als het eerste deel.

 

En de tweede tip?

Hij vond Bling Bling een wat kinderachtige titel. Bedenk voor je volgende verhaal toch even beter na. Dat heb ik gedaan. Het boek zou ‘De Zaventemmers’ heten. Maar uiteindelijk kozen we toch voor ‘Bling Bling 2’.

 

 

Je luistert niet goed dus naar advies!

Toch neem ik elk woord van advies ter harte. Het verplicht me tot nadenken. In plaats van te knippen in het aantal bladzijden werkte ik verder aan de stijl. Voor veel lezers maakt het niet echt uit hoeveel bladzijden een boek telt, zolang het maar prettig leest. Er moet vaart zitten in het verhaal. Je vingers moeten kriebelen om te gluren op de volgende bladzijde hoe het zal verlopen.